ماجرای دستگیری پاول دورف؛ «ناجی آزادی بیان» در بند

پاول دورف به‌دلیل نبود نظارت کافی بر محتوای مجرمانه در تلگرام در فرانسه دستگیر شد. دستگیری او انتقادات شدیدی در شبکه‌های اجتماعی به‌همراه داشت.

حدود ساعت ۸ شب روز شنبه، پاول دورُف، بنیان‌گذار و مدیرعامل تلگرام، هنگام خروج از جت شخصی خود در فرودگاه لو بورژه در حومه‌ی پاریس توسط پلیس فرانسه دستگیر شد؛ خبری که به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست‌وبه‌دست شد و حتی واکنش انتقادی ایلان ماسک، مدیرعامل شبکه‌ی اجتماعی X را در پی داشت.

کاربران ایرانی به‌طور ویژه بابت از دست دادن دسترسی به بخش Saved Messages تلگرام نگران بودند و به‌شوخی (یا جدی؟) از ذخیره‌کردن اطلاعات شخصی و مهمی چون حساب‌های بانکی، شماره تلفن، والت‌های رمزارز و رمز عبورهایشان در تلگرام می‌گفتند. حتی برخی از کاربران از Saved Messages به‌عنوان «هارد اکسترنال مجانی» خود یاد کردند که تمام زندگی‌شان در آن ذخیره‌شده است و اگر اتفاقی برای سرورهای تلگرام بیفتد، مثل این است که «حافظه‌شان را از دست بدهند.»

دستگیری غیرمنتظره‌ی دورف در پی صدور حکمی توسط OFMIN صورت گرفت که نهادی برای جلوگیری از خشونت علیه کودکان است و کمتر از یک سال از شروع فعالیتش می‌گذرد. تا پیش از آنکه دفتر دادستانی پاریس فهرست بلندبالای اتهامات دورف را منتشر کند، به‌نظر می‌رسید این میلیاردر ۳۹ساله به دلیل نبود نظارت بر محتوا و همکاری با مجریان قانون متهم شده است که از نظر فرانسه و بسیاری از کشورهای غربی، تلگرام را به ابزاری برای قاچاق مواد مخدر، جرائم سازمان‌یافته، ترویج تروریسم، آزار کودکان و کلاهبرداری تبدیل کرده است.

به‌گزارش TF1Info، رسانه‌ی فرانسوی که اولین‌بار این خبر را منتشر کرد، دستگیری دورف به‌دنبال بازگشتش از سفر به آذربایجان و به‌خاطر حکم تفتیشی رخ داد که تنها در صورت ورود او به خاک فرانسه اعتبار داشت. به‌‌گفته‌ی این شبکه‌ی خبری، دورف «بدون شک» در طول انجام تحقیقات در بازداشت خواهد ماند. رویترز هم می‌گوید پلیس فرانسه پیش از ورود جت شخصی‌ دورف به این کشور، نام او را در فهرست مسافران دیده بود. تیمی از ژاندارمری امنیت سایبری و تیمی از پلیس ملی مبارزه با کلاهبرداری، تحقیقات علیه دورف را رهبری می‌کنند. قاضی پرونده هم در مسائل مربوط‌به جرائم سازمان‌یافته تخصص دارد.

دفتر دادستانی فرانسه روز دوشنبه به‌عنوان بخشی از تحقیقات قضایی در حال انجام، فهرست دقیقی از اتهامات علیه دورف را منتشر کرد. البته در گزارش اینطور آمده که تحقیقات قضایی «علیه فردی نامشخص» باز شده است. فهرست بلندبالای اتهامات علیه دورف عبارت‌اند از:

• مشارکت در مدیریت یک پلتفرم آنلاین برای انجام معاملات غیرقانونی در یک گروه سازمان‌یافته
• امتناع از ارائه‌ی اطلاعات یا اسناد مورد نیاز به مقامات مربوطه برای اجرای شنود مجاز
• مشارکت در نگهداری تصاویر پورنوگرافی افراد زیر سنِ قانونی
• مشارکت در توزیع، عرضه یا در دسترس قرار دادن تصاویر پورنوگرافی افراد زیر سنِ قانونی در یک گروه سازمان‌یافته
• مشارکت در خرید، حمل، نگهداری، عرضه یا فروش مواد مخدر
• مشارکت در عرضه، فروش یا دردسترس قرار دادن تجهیزات، ابزارها، برنامه‌ها یا داده‌هایی که برای دسترسی غیرمجاز به سیستم‌های پردازش داده‌ی خودکار یا آسیب رساندن به آن‌ها طراحی یا تطبیق داده شده‌اند، بدون دلیل قانونی
• مشارکت در کلاهبرداری سازمان‌یافته
• عضویت در گروهی جنایی با هدف ارتکاب جرایمی که مجازات آن‌ها ۵ سال حبس یا بیشتر است
• پولشوییِ درآمد‌های حاصل از جرایم و تخلفات گروه‌های سازمان‌یافته
• ارائه‌ی خدمات رمزنگاری با هدف تضمین محرمانگی بدون اعلام‌ قبلی
• ارائه‌ی ابزاری برای رمزنگاری که صرفاً برای احراز هویت یا نظارت بر صحت داده‌ها نیست، بدون اعلام قبلی
• واردات ابزاری برای رمزنگاری با هدف احراز هویت یا نظارت بر صحت داده‌ها بدون اعلام قبلی

با توجه به رویه‌های مربوط به جرایم سازمان‌یافته، بازداشت دورف ممکن است تا ۲۸ آگوست ۲۰۲۴ (۷ شهریور) تمدید شود.

فعلا معلوم نیست چرا دورف باوجود اینکه در فهرست افراد تحت تعقیب فرانسه قرار داشت، خطر ورود به خاک این کشور را به جان خرید. به‌ویژه چون خودش چندی پیش گفته بود که درقبال حریم شخصی کاربران «مسئولیت سنگینی» به‌ گردن دارد و عاقلانه است که با دوری از کشورهایی که موقعیت ژئوپلیتیکی قدرتمندی دارند، «خودمان را در معرض این دسترسی‌ها قرار ندهیم.»

دورف که در دبی زندگی می‌کند و تابعیت امارات متحده را دارد، در سال ۲۰۲۱ شهروند فرانسه شد. او در گفتگوی بی‌سابقه‌ای با تاکر کارلسون، خبرنگار سابق فاکس‌نیوز گفته بود که به زندگی در لندن، سنگاپور و سان‌فرانسیسکو فکر کرده، اما درنهایت در دبی ماندگار شد؛ چون امارات «کشور بی‌طرفی است که می‌خواهد با همه دوست باشد. از نظر ژئوپلیتیک با هیچ ابرقدرتی هم‌سو نیست؛ برای همین بهترین جا برای پلتفرم بی‌طرفی مثل تلگرام است که می‌خواهد از آزادی بیان و حریم شخصی کاربرانش حفاظت کند.» به‌گفته‌ی دورف، در تمام هفت سالی که در دبی زندگی کرده، هیچ فشاری از سمت امارات به او و تلگرام وارد نشده است.